Pinomatik Nedir?
Pnömatik Nedir, Gaz basıncı ile çalışan, hareket eden makine demektir. İlk buhar kazanlarının ortaya çıkmasıyla birlikte elektrikten ve hidrolikten (Sıvı sistemiyle çalışan makinalar) çok önce pnömatik bilimi ortaya çıkmıştır.
Pnömatikde amaç istediğimiz hareketi hava, CO2 ya da bir tür gaz kullanarak gerçekleştirmektir.
Makineler hidroliğe göre daha düşük basınçlarda çalışırlar. Hidrolikte 1000 bar gibi değerlere çıkılabilirken pnömatikte standart çalışma basınçları 3 barla 12 bar arasındadır.
Pnömatik sistemlerin tercih edilmesnin en büyük edeni diğer hidrolik ve elektrik hareket sistemlerine göre çok yüksek hızlara ulaşabilmeleridir. Böylece düşük verimlerini (%25-%40) hızlarıyla kapatırlar.
Pnömatik sistemleri öğrenmek ve kullanmak oldukça kolaydır. Tabi bu kolaylık beraberinde bazı maliyetleri de getirir. Aignep Türliye Pnömatik sistemelerin üretimi, bakımı daha maliyetli olduğu için endüstri yavaş yavaş pnömatikten uzaklaşıp elektrik sistemlerine yönelmektedir.
Pnömatik Devre Elemanları Nedir?
Pnömatik devre elamanları nelerdir;
Kompresörler
Havayı (gazı) dış basınca göre daha yüksek basınçlı duruma getiren mekanik elemandır. Pistonlu, Dönel hücreli(paletli), Diyaframlı gibi 3 ana çeşidi vardır. Pnömatik sistemlerin akış üreticidir. Bu açıdan bataryalara, pillere benzerler. Kompresöre giren hava dış ortamdaki gibi nemli aynı basınca sahip ve tabi aynı kirlilikte bir havadır. Kompresörden basınçlandırılır. Çıkışında hava şartlandırıcılarla temiz homojen nemsiz bir hale getirilir.
Pistonlar
Pistonlar pnömatik sistemlerin hareket mekanizmalarıdır. Gazın pistonun içindeki hazneye dolmasıyla piston kapanır ya da açılır. Böylece doğrusal olarak her iki yönde de hareket elde edilebilir. En sık kullanılan piston tipleri tek girişli yay dönüşlü ve hava giriş deliklerinden biri başta biri sonda olan 2 delikli pistondur. Tek girişli yay geri dönüşlü pistona hava verdiğimiz zaman piston dışarı hareket eder. Hava akışını kestiğimiz ve içteki havanın tahliyesini sağladığımız zaman da yay pistonu geri çeker. Diğer 2 delikli piston türündeyse bir deliğe basınçlı gazı verdiğimizde piston ileri gider diğer deliğe basınçlı gaz verdiğimizde piston diğer tarafa gider bu şekilde çift yön tahrikli bir kumanda pis-tonumuz olur.
Valfler
Valfler pnamatik gazın geçip geçmemesine izin veren anahtardır. Valfleri elektronikteki röle yada transistorlere benzetebiliriz. Sayısız valf türü vardır. Mobil robotlarda ve otomasyon sistemlerinde özellikle elektrikli valfler (elektrovalfler) kullanılır.
Elektrovalf (selonoid Valf)
Elektrovalfler endüstriyel sistemlerde en çok kullanılan valf tipidir. Kumandaları elektrikle yönetilir. içteki mekanizmanın konum değiştirmesini sağlayan bir röleli valf olarak düşünebiliriz. Elektrik yokken valf ten normal durumuna bağlı olarak gaz bir delikten girer diğer delikten çıkar. Valf akışı sağlıyordur. Elektrik verdiğimiz zaman valf içindeki bobin mıknatıslanır valf kontaklarını kapatır ya da konum değiştirtir. Böylece gaz akışı kesilir ve çıkış deliğiyle, egzoz (tahliye) deliğinin de açılmasıyla piston ya da sistem içindeki
gazlar da tahliye edilebilir.
selonoid Valfin Bobin Kısmı
Selonoid Valf Enerji Bağlantı Soket Kısmı
Selonoid valf
Gaz tankları
Bu tür tanklar sıkıştırılmış gazı çok yüksek basınçlarda korurlar. Gaz tanklarına deodorant şişelerini ya da dalgıç tüplerini örnek verebiliriz. Sol fotoğrafta görülen 12 gr’lık CO2 gazı saklayan bir mini tanktır. Havalı tabancalarda kullanılır. Ve tabi asıl olarak mobil robotta pnömatik bir sistem kullanacağımız zaman bu tür küçük hava tanklarından yararlanırız. Kullandığımız tankı (tüpü) büyüttükçe güçte de artma olur. Daha büyük tüp daha çok gaz debisi. Bu nedenle de savaş robotlarında kullanılabilecek gaz tankları belli basınç ve ebat (boyut) kriterleriyle sınırlandırmıştır.
Regülatörler & Şartlandırıcılar
Regülatörler girişlerine gelen gazın basıncını istenilen derecede sabitler. Örneğin 6 barlık bir çıkış basıncı elde etmek istiyorsak girişe 8-9 bar veririz. Üstteki ayar vidasından 6 barı ayarlarız. Şartlandırıcılar ise hava kurutucu, regülatör ve gaz yağlayıcı elemanlarını içeren tümleşik elemanlardır.
Sayaçlar
Sayaçlar girişlerine gelen gaz darbesi sayısını sayaçlarında gösteren ve belli bir değere gelince çıkış veren mekanik elemanlardır. Bir pistonun belli bir sayıda darbe üretip durdurulması için kullanılabilir. Sistemi otomatik leştirmeleri nedeniyle endüstride sıkça kullanılırlar. İstediğimiz sayım değerini sayac valf üstündeki düğmelerden ayarlayabiliriz.
Bağlantı Elemem anları Fittingsler
Temel bağlantı elemanlarıdır. 2 farklı çapta boyutlu boruyu birbirine bağlamak ya da bir borudan 2 ayrı boru çıkışı almak için kullanılabilir. Değişik basınç değerlerine göre kullanılan bir çok fittings vardır. fittingsler maksimum basınç değerlerine kadar gaz sızdırmalar. Bir sistemde arıza olduğunda ilk boruların fittingsler doğru oturup oturmadığına bir temassızlık durumuna bakmanızı öneririm.
